ابراء اسقاط است یا تملیک
.
اطلاعات کاربری
درباره ما
دوستان
خبرنامه
آخرین مطالب
لینکستان
دیگر موارد
آمار وب سایت

ابراء،عقد یا ایقاع؟
طرح چنين سؤالی، برگرفته از آن است که ابراء، اسقاط است یا تملیک؟
که در صورت اول يعنی اسقاط، ايقاع است و در تحقق آن، رضايت مديون شرط نيست.
ولی در صورت دوم اگر تمليک باشد،عقد معين است و نياز به قبول دارد.
-1 بيشتر فقهای اماميه و حنفيه و شافعيه، عقيدهی اول را پذيرفتهاند.
استدلال گروه اول چنين است که دين حق محض و خالص داين است و اقدام او بر اسقاط آن،
تصرف در حق خود اوست بیآنکه اين عمل با حق غيرتعارض پيدا کند يا برای ديگری ايجاد
تکليف کند به همين دليل صحت آن متوقف بر رضای مديون نيست.

فقهای مالکيه و زيديه معتقدند؛ابراء تمليک است و قبول مديون را پس از ايجاب، لازم دانستهاند
و به همين دليل،داين تا قبل از صدور قبول از سوی مديون،حق رجوع را از ايجاب خود دارد.
گروه دوم معتقدند؛اسقاطی بودن ابراء،مديون را زير بار منت داين قرار میدهد و نمیتوان بدون
جلب موافقت مديون منتی بر او تحميل کرد و او را به پذيرش احسان مجبور کرد ولی روشن
است که اين استدلال بيشتر مبتنی بر حيای اخلاقی است نه احتجاجی فقهی،وانگهی حاکی از
غلبه بينش کلامی اعتزالی است و اگر به عرف و وجدان خود نگاه کنيم میبينيم وقتی که
بستانکاری میخواهد دست از طلب خود بردارد سادهترين راه برای رسيدن به مقصود،آن است
که از طلب خود بگذرد و حق خود را ساقط کند.
حنفيان در ابراء از کفالت و حواله نيز صدور قبول را شرط نمیدانند زيرا معتقدند در اين موارد معنای
اسقاطی غلبه دارد برخلاف ابراء از بيع صرف و سلم که قبول شرط تحقق آن است زيرا ابراء در اين جا
به معنای فسخ عقد صرف و سلم است و هر دو از عقود لازم میباشند.
شهيد ثانی معتقد است:
ابراء از ايقاعات است و کارش اسقاط حق است و اراده مديون در تحقق آن نقش ندارد هرچند فقهای «
متقدم،در اسقاطی بودن يا تمليکی بودن ابراء ترديد کردهاند ولی بعدها متاخرين اين ابهام را مرتفع
». نمودهاند و به اسقاطی بودن آن رأی قاطع دادهاند
گروهی معتقدند؛ علت گرايش به تمليکی بودن ابراء در پارهای از فقهای متقدم ناشی از غلبهی بينش
کلامی اعتزالی در آنهاست که در نبرد با جبرگرايی اصل اختيار و ارادهی انسانی را بر ديگر اصول و
فروع و تعبدات و تعهدات غلبه میدادند.
در ميان متقدمان، شيخ طوسی از تمليکیهاست زيرا بر اين باور است که اگر قبول مديون را در ايجاد
ابراء لازم ندانيم، او را مجبور به پذيرش منت کردهايم در حالی که انسان آزاد و دارای اختيار است و
چنين تحميلی با کرامت انسانی ناسازگار است.

10 ابراء اسقاط است یا تملیک ؟ – بهزاد هوشنگی
اقسام ابراء
ابراء به دوقسم عام و خاص تقسيم ميشود.
ابراء عام شام جميع دعاوی و حقوقی که مسقط بر ذمه ديگری دارد میشود.
ابراء خاص منحصر در حق يا دعوی معينی است و اثر آن تجاوز بحقوق و دعاوی ديگر نمیکند.
در اينجا مسئله ظريفی است که در کتب فقه حنفی مطرح است مسئله مزبور متعلق با ابراء بعض دين
است به شرط تعجيل باقی دين مثل اينکه بر ذمه کسی هزار دينار باشد دائن بگويد از پانصد دينار آن
ذمه تو را بری کردم به شرط آنکه نصف ديگر را بدهی در کتب فقه حنفی در اين مسئله صور و تفصيلی
بشرح زير بيان شده است.
اول اينکه دائن ذمه مديون را بری کند از نصف به شرط آنکه نصف ديگر آن پرداخت شود بدون تعيين
وقت پرداخت در اين اينصورت برائت نسبت بنصف حاصل میشود اعم از اينکه مديون بقيه را پرداخت
کند يا نکند.
دوم آنکه دائن ذمه مديون را از نصف دين بری کند به شرط آنکه نصف ديگر را نقدا پرداخت کند و
چنانچه همان روز نقدا پرداخت نکند تمامی دين بقوت خود باقی باشد در اينصورت چنانچه مديون
نصف دين را طبق شرط در همان روز پرداخت کند ذمه او از نصف ديگر بری خواهد شد وگرنه تمامی
دين بعهده او میباشد.
سوم-اينکه دائن به مديونش بگويد ذمه تو را از پانصد دينار بری کردم بشرط آنکه پانصد دينار ديگر را
نقدا بدهی بدون اينکه اضافه کند اگر ندهی تمام دين بعهده تو باقی است.
اگر بدهکار عمل به شرط بنمايد ذمه مديون نسبت به پانصد دينار به عقيده ابوحنيفه و صاحبش محمد
بری است و اگر عمل به شرط نکند ذمه او به تمام دين مشغول است ولی از فقهای حنفی ابويوسف
حکم مسئله را مانند حالت اول دانسته و گفته در هر حال ذمه مديون نسبت به پانصد دينار ابراء شده
و بری خواهد بود.
حالت چهارم-آنکه دائن ابراء را معلق بشرط کند مثل اينکه بگويد اگر پانصد دينار از دين خود را نقداً
بدهی ذمه تو نسبت به پانصد دينار باقی بری است در اين حالت ابراء صحيح نيست زيرا جايز نيست
ابراء معلق بشرط صريح باشد ولی مانند حالات ثلاثه اول جايز است بهقيد شرط در هر صورت مسئله
مربوط و متعلق به بحث شروط است که توضيح و حکم آن قبلا بيان شد و بهتر آن است که رجوع شود
به )قاعده الامور بمقاصدها( و اينکه قاضی در قضايای فرعيه مسئله نظريه طرفين را کشف و نسبت به
هر مورد نظر بدهد.

11 ابراء اسقاط است یا تملیک ؟ – بهزاد هوشنگی
ارکان ابراء
ابراء دارای چهار رکن اساسی است:
 انشاء
 ابراء کننده
 ابراء شونده
 مورد ابراء
 رکن اول انشاء:
-1 صيغه انشاء: برای ابراء لفظ خاصی وجود ندارد، بلکه با هر لفظ ی که صراحت ياظهور در
معنای مقصود داشته باشد؛ مانند ابراء، تصدق، عفو، هبه، تمليک،تحليل،
الاان يعفون او يعفو « ترک و صلح، می توان ابراء را انشاء کرد، همچنان که در آيه شريفه
در مورد ابراء به کار رفته است. » عفو « واژه » الذی بيده عقدة النکاح
-9 شروط انشای ابراء: فقيهان معمولا شروط و موانعی را در باره صيغه های عقود وايقاعات مطرح
می کنند که برخی از آنها عام بوده و رعايتشان در همه صيغه ها لازم است و برخی ديگر نيز
خاصند.
 رکن دوم ابراء کننده:
ابراء کننده، همان صاحب حق يا ولی او است که ذمه بدهکار را ابراء می کند.
شروط ابراء کننده:
1. بلوغ؛
9. عقل؛
3. اختيار؛
4. محجور نبودن به سبب سفاهت يا افلاس در جايی که مورد ابراء حق مالی باشد.
محقق نجفی)ره( در اين زمينه می نويسد:
اختلافی نيست در اين که اگر حق قصاص برای مفلس ثابت شود، می تواند بدون دريافت مالی آن
را عفو کند... و از ظاهر مسالک نيز چنين بر می آيد که اين مسئله اجماعی است؛ زيرا عفو در اين
مورد تصرف مالی نيست... اما اگر ديه يا ارشی برای مفلس ثابت شود نمی تواند آن را ببخشد؛ چون
اين نوعی تصرف مالی است که برای مفلس ممنوع می باشد.

12 ابراء اسقاط است یا تملیک ؟ – بهزاد هوشنگی
5. مال ابراء شده نبايد بيش از ثلث مال ابراء کننده ای باشد که در مرض موت به سرمی برد؛ بنابر
آن که تصرفات منجز مريض در هنگام مرض موت، در بيشتر از ثلث مالش جايز نباشد.
شيخ طوسی)ره( می گويد:
زن هنگامی که در مرض موت بوده و غير از مهريه مالک چيزی نباشد نمی تواندشوهرش را نسبت
به همه مهريه اش ابراء نمايد و اگر ابراء کند فقط يک سوم مهريه از عهده زوج ساقط می شود و
بقيه آن متعلق به ورثه زن است.
برخی ديگر از فقيهان معتقدند که چنين شرطی لازم نيست، بلکه همه تصرفات تنجيزی مريض
نافذ است.
ابن ادريس)ره( در اين باره می نويسد:
اگر زن مهريه اش را از ذمه مرد ابراء کند، ابراء صحيح است و همه مهريه اش ساقط می شود؛ زيرا
اين وصيت نيست، بلکه اعطايی منجز است که قبل از مرگ تحقق يافته است، در حالی که وصيت
به بعد از مرگ مربوط می شود.
6. مباشرت صاحب مال و حق در ابراء يا وقوع ابراء با اذن او
شيخ طوسی)ره( می گويد:
اگر کسی، ديگری را برای فروش مالش وکيل کند، وکيل و موکل می توانند پس ازفروش، مطالبه
ثمن کنند... اما وکيل حق ابراء ندارد و اگر بدون اذن موکل ابراء کند،صحيح نيست؛ زيرا وکيل،
مالک ثمن نيست تا بتواند آن را ابراءکند.
محقق خويی)ره( در بحث زکات می گويد:
مالک در زکات، عنوان کلی فقير است نه شخص معينی.
بنابراين کسی از فقرا نمی تواند فردی را که بر عهده اش زکات است، ابراء کند؛ زيرا فقير مالک
زکات نيست تا حق چنين کاری را داشته باشد.
 رکن سوم ابراء شونده)مبرا(
بايد بر عهده ی ابراء شونده، دين و حقی ثابت گردد تا ابراء آن صحيح باشد و گرنه، ابراء کسی که
بر او دين يا حقی نيست، بيهوده است.
فقها بر اين شرط تصريح کرده وبراساس آن حکم به بی اثر بودن ابراء در موارد متعددی اشاره کرده
اند از جمله: ابراء مضمون له نسبت به مضمون عنه، البته در صورتی که ضمان باعث نقل ذمه
مضمون عنه به ذمه ضامن شود.

13 ابراء اسقاط است یا تملیک ؟ – بهزاد هوشنگی
 رکن چهارم مورد ابراء
محل ابراء چيزی که مورد ابراء قرار گيرد بايد دارای شروط زير باشد:
 شرط اول: قابل ثبوت در ذمه باشد.
ابرای چيزهايی که ذمه به آنها مشغول نمی شود صحيح نيست؛ مانند اعيان و منافع خارجی
و حقوقی که به اعيان يا عقود تعلق می گيرند؛ مثل حق خيار که به عقد وحق شفعه که
به عين خارجی تعلق می گيرد. پس اسقاط چنين حقوقی به عنوان ابراءصحيح نيست، اگر
چه اصل اسقاط اين حقوق درست است.
علامه حلی)ره( می گويد:
اسقاط اجرت معين بعد از ثبوت آن در ذمه صحيح است. همچنين منفعتی که درذمه ثابت می شود
اين گونه است؛ اما اسقاط منفعت معين خارجی صحيح نيست.
 شرط دوم: اشتغال ذمه، فعلی باشد.
امام خمينی)ره( در مورد ابراء از دين قبل از قرض گرفتن می گويد:
اين ابراء صحيح نيست؛ نه به جهت اين که معقول نيست، بلکه به اين دليل که عقلايی نيست، در حالی
که اسباب عقلايی)مانند ابراء( تابع اعتبار عقلاهستند.
براين اساس، روايت منقول از امام علی)ع( را نيز توجيه می کنند که در مورد خاصی بوده است و به
استناد آن می گويند ابراء بدون موجب صحيح نيست مگر به حکم ضرورت.
 شرط سوم: مورد ابراء، حق ديگری نباشد.
اگر چيزی متعلق حق فرد ديگری غير از ابراء کننده باشد، ابرای او صحيح نيست. فقها براساس اين
شرط، در مواردی به بطلان ابراء حکم کرده اند از جمله:
اگر بر مفلس جنايتی وارد شود او نمی تواند فرد جنايتکار را از پرداخت ديه عفوکند؛ چون حق طلبکاران
به آن تعلق گرفته است.
مفلس نمی تواند کمتر ازطلبی را که از ديگران دارد دريافت کند؛ زيرا طلبکاران نيز در آن حق دارند.
دليل اين شرط)عدم تعلق حق غير( در اين موارد روشن است؛ چون وقتی که حق ديگران مانع صحت
تصرف باشد، به مقتضای دليلش مانع نفوذ ابراء نيز هست.
 شرط چهارم: معلوم بودن چيزی که ابراء می شود.
بعضی از فقيهان معتقدند چيزی که ابراء می شود بايد معلوم باشد. علامه حلی اين شرط را به نقل از
ابن جنيد در ضمن مسئله ای چنين بيان می کند:

14 ابراء اسقاط است یا تملیک ؟ – بهزاد هوشنگی
اگر مهريه معين نباشد يا چيزی باشد که نمی تواند مهريه قرار گيرد، هبه يا ابرای آن صحيح نيست.
شيخ طوسی)ره( نيز در کتاب خلاف می نويسد:
اگر برای زن مهرالمثل ثابت گردد و او مقدارش را بداند، ابراء آن صحيح است؛ ولی اگر به مقدارش
آگاهی نداشته باشد ابراء صحيح نيست، همچنان که ضمان مجهول هم درست نيست.

15 ابراء اسقاط است یا تملیک ؟ – بهزاد هوشنگی
قبول در ابراء
از مسائل خلافی بين فقها مسئله قبول در ابراء است که آيا ابراء باسقاط دائن تنها محقق ميشود يا
تحقق آن موکول بقبول است در مذهب حنبلی و قول مختار از مذهب شافعی ابراء اسقاط حق است و
مانند باقی اسقاطات بدون قبول مديون اسقاط محقق میشود ولکن در ظاهر مذهب مالکی و زفرا براء
غير اسقاط است و تحقق آن محتاج بقبول مديون میباشد و همچنين ماده 833 قانون موجبات لبنانی
مقررداشته که ابراء تمام نميشود مگر باتفاق طرفين
اما آنچه از ظاهر کلمات بزرگان فقهای حنفی مستقاد ميشود مذهب وسطی را اختيار کردند زيرا ابراء
را بطور کلی اسقاط میدانند مگر درد و عقد سلم و صرف چون اين جماعت از ابراء معنی تمليک را
استفاده کردند لذا در صورت رد مديون ابراء محقق نشد و مردود است.
و همين مضمون در ماده 8651 المجله مقررشده که اگر ابراء کند دائن ذمه مديونرا قبول شرط تحقق
آن نيست لکن با رد مديون در مجلس ابراء مردود است يعنی حکمی برای آن نيست مع الوصف نسبت
بقاعده الابراء يرتد بالرد مستثنياتی است که در المجله سهفقره آنرا ذکرکرده و فقها مستثنيات ديگری
هم ذکر کردهاند که بقرار زير است.
يک-جايز نيست رد ابراء بعد از قبول آن.
دوم-در حواله اگر محال ذمه محال عليه را ابراء کند و محال عليه ابراء را رد کند ابراء مردود نيست.
سوم-در کفالت قبول نيست رد ابراء از طرف کفيل پس از ابراء آن از طرف دائن زيرا عقد کفالت از
جانب دائن غير لازم میباشد و حق فسخ آنرا چون اختيار بنفع آن وضع و تشريع شده است.
چهارم در صورتی که در مقابل ابراء دائن مديون سکوت نمايد و پس از انقضای مجلس مديو-ابراء را رد
کند و در اين صورت رد ابراء مسموع نيست و مردود است.
پنجم-در صورتيکه ابراء بدرخواست مديون واقع شود پس از ابراء مديون نمیتواند آنرا رد کند زيرا
قبولکرده.
در هر صورت شکی نيست که ابراء منتفی است از طرف دائن بر مديون و باين لحاظ بر اشخاص صاحب
عنوان و شخصيت گران است تحمل آن چنانچه فقها گفتهاند ابراء نوعی از بخشش دين است و لذا
ملاحظه میشود که قبول آن از طرف مديون ضروری است مانند باقی هبات و انفاقات قبول در ابراء
همچنانکه بصراحت واقع میشود و بدلالت نيز واقع ميگردد و عدم رد ابراء چنانچه سابقا توضيح داديم
نوعی از قبول ضمنی است.

16 ابراء اسقاط است یا تملیک ؟ – بهزاد هوشنگی
شرایط ابراء
علاوه از قبول ابراء که بحث در آن گذشت صحت ابرا موکول به شرط ديگری است که اينک به طور
اختصار به وجه خاصی آن شروط از المجله نقل ميشود.
اولا رضايت دائن در صحت ابراء شرط است مانند ساير تصرفات قولی و فعلی بنابراين




:: موضوعات مرتبط: تحقیق و پایان نامه و گزارش کار , ,
:: برچسب‌ها: ابراء اسقاط است یا تملیک ,
:: بازدید از این مطلب : 3523
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
ن : میثم خسروی
ت : جمعه 5 شهريور 1395
.
مطالب مرتبط با این پست
» دانلود تحقیق و کارآموزی و تحقیقات آماده تمامی رشته ها
» تحقیق در مورد سوسیالیسم
» تحقیق در مورد سورئاليسم
» تحقیق در مورد قواعد حل تعارض در مورد ازدواج در ايران
» تحقیق در مورد كلاهبرداري
» تحقیق در مورد مسوليت قراردادي
» تحقیق در مورد مكاتب سياسي
» تحقیق در مورد بررسی تطبیقی جرایم رایانه ای در حقوق ایران و ژاپن
» نقش قبض در عقد قرض
» تحقیق - نقش عوامل اجتماعي و مجرم در تكوين جرم
» عنوان: مطالعه مقايسه اي و تطبيقي مسئوليت مدني مديران شركتهاي تجاري و مدني در انجام معاملات
» موضوع : هواپيما ربايي و اقدامات عليه امنيّت پرواز در اسناد بين المللي و قانون جزاي ملي
» کار تحقیقی شرايط‌ اساسي‌ صحت‌ معاملات‌
» تورم و راههای مبارزه با آن
» اختلاس و تعاریف آن
» ربا در اصطلاح و اقسام آن
» افتراء و نشر اكاذيب و تفاوت آنها
» کار تحقیقی حقوق - اتانازی
» جرم پولشویی
» موضوع تحقیق : فدرالیسم
» ابراء اسقاط است یا تملیک
» الگوی کیفری وارزیابی انتقادی آن
» مجازاتی به تاثیرگذاری اعدام تدوین شده است؟/بررسی میزان بازدارندگی اعدام قاچاقچیان درتوزیع مواد مخدر
» احتمال صدور اولین حکم اعدام برای متهمان بزرگترین پرونده قاچاق کالا
» وضعیت مجازات اعدام برای مواد مخدر در ایران و بقیه کشورهای دنیا
» انواع عده و وضعيت زنان فاقد رحم
» ازدواج مسیار چیست
» دانلود تحقیق آماده
» دانلود رایگان تحقیق رشته حقوق
» دانلود تحقیق و کارآموزی و تحقیقات آماده حقوق و اقتصاد
» دانلود تحقیقات آماده با فرمت های مختلف
» دانلود تحقیق آماده
» قدرت بر تسلیم مورد معامله
» نقش سازنده شروط ضمن عقد
» چگونه می‌توان ملک مشاع را تقسیم کرد؟
» چگونه حق خود را به صورت رسمی مطالبه کنیم؟
» موارد عدم استحقاق زوجه نسبت به نفقه
» دانلود رایگان تحقیق آماده رشته حقوق
» دانلود رایگان تحقیق و کار تحقیقی و جزوات حقوقی
» دانلود جزوه متون فقه شهید ثانی بحث جعاله،شرکت،مضاربه،مزارعه،ودیعه،شفعه
» دانلود تحقیق حقوقی
» تحقیق آماده
» دانلود تحقیقات دانشگاهی
» دانلود تحقیقات دانشگاهی
» دانلود رایگان تحقیق
» رابطه بین طلاق والدین و بزهکاری فرزندان‎
» پول شويي
» نقدی بر مقاله با عنوان حقوق مدني و خشونت عليه زن در ايران)مائده قادری
» مطالعه مقايسه اي و تطبيقي مسئوليت مدني مديران شركتهاي تجاري 150 ص
» دزدی دریایی وجایگاه آن درحقوق جزای بین الملل‎
می توانید دیدگاه خود را بنویسید


نام
آدرس ایمیل
وب سایت/بلاگ
:) :( ;) :D
;)) :X :? :P
:* =(( :O };-
:B /:) =DD :S
-) :-(( :-| :-))
نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

آپلود عکس دلخواه:








موضوعات
نویسندگان
آرشیو مطالب
مطالب تصادفی
مطالب پربازدید
چت باکس
تبادل لینک هوشمند
پشتیبانی